Enye indlela kwizifundo zendalo inokubizwa ngokuba yi “dinosaur blitz.”
Eli gama libolekwe kwiingcali zebhayoloji eziququzelela "i-bio-blitzes." Kwi-bio-blitz, amavolontiya aqokelelana ukuqokelela yonke isampuli yebhayoloji enokwenzeka ukusuka kwindawo ethile yokuhlala ngexesha elichaziweyo. Umzekelo, i-bio-blitzers inokuququzelela ngempelaveki ukuqokelela iisampulu zazo zonke izilwanyana eziphila emhlabeni nasemanzini kunye nezirhubuluzi ezinokufumaneka kwintlambo yeentaba.
Kwi-dino-blitz, ingcamango kukuqokelela iifosili ezininzi zohlobo olulodwa lwe-dinosaur ukusuka kwibhedi ethile yefosili okanye kwixesha elithile kangangoko kunokwenzeka. Ngokuqokelela isampuli enkulu yohlobo olulodwa, i-paleontologists inokukhangela utshintsho lwe-anatomical ngexesha lokuphila kwamalungu eentlobo.
Iziphumo zedino-blitz enye, eyabhengezwa ngehlobo lika-2010, zaliphazamisa ihlabathi labazingeli beedayinaso. Bakwavusa nengxoxo egqubayo namhlanje.
Ngaphezulu kwekhulu leminyaka, i-paleontologists yenze i-branched ezimbini ezihlukeneyo kumthi we-dinosaur wobomi: enye ye-Triceratops kunye ne-Torosaurus. Nangona kukho umahluko phakathi kwezi zimbini, zabelana ngezinto ezininzi ezifanayo. Zombini yayizizilwanyana ezitya utyani. Bobabini babehlala ngexesha le-Late Cretaceous. Omabini ahluma amathambo, njengekhaka, emva kweentloko zawo.
Abaphandi bazibuza ukuba i-dino-blitz inokutyhila ntoni ngezidalwa ezifanayo.
Kwisithuba seminyaka elishumi ummandla waseMontana owaziwa ngokuba yiHell Creek Formation wafunelwa amathambo eTriceratops kunye neTorosaurus.
Amashumi amane ekhulwini eefosili avela kwiTriceratops. Olunye ukhakhayi lwalulingana nebhola ekhatywayo yaseMelika. Ezinye zazilingana neemoto ezincinci. Kwaye bonke bafa kumanqanaba awahlukeneyo obomi.
Ngokubhekiselele kwi-Torosaurus eseleyo, izibakala ezimbini zazigqamile: okokuqala, iifosili zeTorosaurus zazinqongophele, kwaye okwesibini, akukho makhakhayi eTorosaurus angekazalwa okanye aselula afunyenweyo. Lonke ukhakhayi lweTorosaurus yayilukakayi olukhulu lwabantu abadala. Kwakutheni ukuze kube njalo? Njengoko izazi ngezidalwa zamandulo zaziwuphonononga lo mbuzo zize zigqibe kwelokuba usenokuba unokwenzeka emva kwenye, zasala nesigqibo esinye esingenakuphepheka. I-Torosaurus yayingelulo uhlobo olwahlukileyo lwedayinaso. Idayinaso ekudala ibizwa ngokuba yiTorosaurus luhlobo lokugqibela lweTriceratops yabantu abadala.
Ubungqina bufunyenwe kumakhakhayi. Okokuqala, abaphandi bahlalutya i-anatomy gross ye-skulls. Balinganisa ngocoselelo ubude, ububanzi, nobukhulu bokhakhayi ngalunye. Emva koko baphonononge iinkcukacha zemicroscopic njengokwenziwa kobume bomphezulu kunye notshintsho oluncinci kwiifrills. Uvavanyo lwabo lwafumanisa ukuba ukhakhayi lweTorosaurus “lulungiswe kakhulu”. Ngamanye amazwi, i-skulls ye-Torosaurus kunye ne-bony frills ziye zatshintsha kakhulu kubomi bezilwanyana. Kwaye obo bungqina bokulungiswa kwakhona bukhulu kakhulu kunobungqina kwi-skull enkulu ye-Triceratops, ezinye zazo ezazibonisa iimpawu zokutshintsha.
Kwimeko enkulu, ukufunyaniswa kwe-dino-blitz kucebisa ngamandla ukuba iidayinaso ezininzi ezichongiweyo njengeentlobo ezahlukeneyo zinokuba luhlobo olunye kuphela.
Ukuba uphando olongezelelweyo luxhasa isiphelo seTorosaurus-njengomntu omdala-Triceratops, kuya kuthetha ukuba iidinosaurs zeCretaceous zaseLate mhlawumbi zazingafani njengoko abaninzi be-paleontologists bakholelwa. Iindidi ezimbalwa zeedayinaso ziya kuthetha ukuba zazingenakulungelelaniswa notshintsho kwimo engqongileyo kunye/okanye sele zinciphile. Nokuba yeyiphi na indlela, iiDinosaur zaseCretaceous zasemva kwexesha zazinokuhamba ziphele emva kwesiganeko esiyingozi esitshintshe imozulu yomhlaba kunye nemo engqongileyo kuneqela elahlukileyo.
——— Ukusuka kuDan Risch
Ixesha lokuposa: Feb-17-2023